"Ο βασιλιάς της": βλέποντας την μυθολογία με άλλη ματιά!

Όταν διάβασα το καινούργιο βιβλίο του Χ. Α. Χωμενίδη που έχει τίτλο “Ο βασιλιάς της”, κατάλαβα ότι δεν είναι εύκολο να γράψεις γι΄αυτό το μυθιστόρημα. Ίσως ο λόγος να είναι ότι εμπεριέχει πολλά. Εμπεριέχει στοιχεία Αριστοφανικά, όπως διάβασα και σε μία κριτική, “ξαναγράφει” την ιστορία που γνωρίζουμε με τον δικό του τρόπο και ενδεχομένως να πρόκειται και για μια de profundis ερωτική εξομολόγηση-και όχι μόνο-του Μενέλαου.

Κατά την γνώμη μου, το πιο βασικό είναι ότι ο συγγραφέας δημιουργεί έναν τραγικό ήρωα και γράφει ένα έργο που μοιάζει με τραγωδία. Και ο τραγικός είναι σίγουρα ο Μενέλαος, έτσι όπως τον περιγράφει ο συγγραφέας, για όλους τους λόγους του κόσμου. Ο κυριότερος; Η αδυναμία του ανθρώπου μπροστά στον έρωτα και στο χρόνο.

Για να πιάσουμε τα πράγματα από την αρχή: Η ιστορία του Αγαμέμνονα και του Μενέλαου, γιων του Ατρέα, σημαδεύεται στην παιδική τους ηλικία από την δολοφονία του πατέρα τους. Ο Αγαμέμνονας ζει μόνο και μόνο για να εκδικηθεί αυτόν τον φόνο και να ξαναπάρει την εξουσία, ο Μενέλαος όμως, ακολουθεί διαφορετική πορεία. Καταφεύγει στην Πιτυούσα, ένα μικρό νησάκι του Κορινθιακού, και μεγαλώνει μέσα σε ένα ειρηνικό περιβάλλον. Τον ενδιαφέρει η ιατρική και ταξιδεύει ζώντας ελεύθερος χωρίς να αφήνει να τον επηρεάσει το τραγικό παρελθόν. Δεν τον ενδιαφέρει η κάθε λογής εξουσία και δεν είναι το όνειρό του να γίνει βασιλιάς. Του αρέσει να βρίσκεται μέσα στη φύση, να περνά καλά και να βοηθά τους ανθρώπους γύρω του.

Και κάπως έτσι ζει, μέχρι τη στιγμή που τα φέρνει έτσι η ζωή, και βρίσκεται μπροστά του η Ελένη. Την ερωτεύεται, ποιος δεν θα την ερωτευόταν άραγε; Ζουν για δέκα χρόνια ελεύθεροι κι ευτυχισμένοι, ενώ τους κυνηγά ο πατέρας της Ελένης, βασιλιάς της Σπάρτης, γεννιέται η κόρη τους η Ερμιόνη, και κάπου εκεί, “εξαναγκάζονται” να γίνουν βασιλιάδες στη Σπάρτη. Έχουν ζήσει διαφορετικά, έχουν μάθει να κερδίζουν τη ζωή τους μόνοι τους, έξω από εθιμοτυπίες, παλάτια, νόμους και κατεστημένα. Από τη στιγμή που γίνονται βασιλιάδες στη Σπάρτη, προσπαθούν να εφαρμόσουν ένα νέο μοντέλο στη σχέση τους με τον λαό τους. Απομακρύνουν τους διεφθαρμένους αυλικούς και βοηθούν τους φτωχούς. Κάπου εκεί όμως μπαίνει στη μέση το κατεστημένο (αναμενόμενο!), οι ευγενείς και γαιοκτήμονες της Σπάρτης. Τους βρίσκουν απέναντί τους. Αναγκάζονται να υποκύψουν στις απαιτήσεις τους , να συμβιβαστούν και να γίνουν οι “κανονικοί” βασιλείς που εκείνοι θέλουν.

Και εκεί αρχίζει η κατάρρευση του προσωπικού τους μύθου. Ο ένας συμβιβασμός φέρνει τον άλλο, οι δυο ερωτευμένοι απομακρύνονται ψυχικά ο ένας από τον άλλον, μέχρι που καταντούν σαν ένα οποιοδήποτε συμβιβασμένο ζευγάρι. Εκεί εμφανίζεται ο Πάρις, η Ελένη τον ακολουθεί και ο Μενέλαος κατανοεί τον λόγο και σχεδόν χαίρεται που τους βλέπει να φεύγουν μαζί ευτυχισμένοι. Γιατί εξακολουθεί να αγαπά την Ελένη.

"Παρουσιάστηκε. Με τρόπο ωστόσο απροσδόκητο, τελείως διαφορετικό απ΄ ό,τι περίμενα. Η πιο γενναία-η μοναδική γενναία – πράξη της ζωής μου: αντί να κρατήσω με το στανιό την Ελένη, την άφησα να φύγει. Ένδοξος – το πιστεύω ακράδαντα-δεν είναι αυτός που κατακτά. Αλλά εκείνος που απελευθερώνει.", λέει ο Μενέλαος έχοντας ήδη δει την Ελένη του να φεύγει. Κάπως έτσι περιγράφεται γενικά ο Μενέλαος από τον συγγραφέα.

Όσο για την Ελένη: “Στα Μέθανα η Ελένη έπλασε την Ελένη κόντρα σε ό,τι οι άλλοι από τις φασκές της προσδοκούσαν. Πυρπόλησε τις αρχές που τις είχαν δώσει οι γονείς της, η αυλή της Σπάρτης, η θεϊκή-υποτίθεται -καταγωγή της. Αναδύθηκε μέσα από τι στάχτες αγνώριστη, ολοκαίνουργια, κυρία των δυνάμεών της. Ό,τι ακριβώς ποθούσε από όταν το έσκασε από την πατρίδα και τους γάμους της …..

Δεν ξέρω αν αισθάνθηκε ποτέ η Ελένη βασίλισσα του Μενέλαου. Σίγουρα πάντως στα Μέθανα έγινε η βασίλισσα του εαυτού της”. Όπως καταλαβαίνεται, η Ελένη παρουσιάζεται ως μια γυναίκα που σκέφτεται μονάχα τον εαυτό της.

Προφανώς, δεν θα μπορούσε να λείπει και από τον Μενέλαο εκείνος ο φίλος που όλοι έχουμε,για να μας παρηγορεί στα δύσκολα, χωρίς όμως να μπορεί να καταλάβει στο 100% τα συναισθήματά μας. Γι αυτόν, δεν ήταν άλλος παρά μόνον ο Οδυσσέας.

"“Δεν ήταν για σένα, Μενέλαε, η Ελένη…”, μου΄χε πεί κάποτε ο Οδυσσέας. ”Για κανέναν δεν ήταν. Τέτοια ομορφιά πόσο να την αντέξεις;”

Ακούγονταν πειστικά τα λόγια του. Ότι με έπνιγε η καλλονή της ή το πένθος της ή η μπερδεμένη , αξεδίψαστη ψυχή της. Μα δεν ίσχυαν. Ακούστε τη δική μου αλήθεια.

Την άφησα να φύγει επειδή την αγαπούσα. Και ήξερα, ένιωθα, λαχταρούσα να ξαναρχίσει τη ζωή της αλλιώς.

Τι θα πει αγαπάω; Ανάθεμα αν έχετε προφέρει αυτό το ρήμα πέντε φορές σε όλη σας τη ζωή, τις τέσσερις για τη μάνα σας. Το τρέμετε-σας έχουν μάθει να το τρέμετε.

Αγαπάω σημαίνει γίνομαι εκείνη που αγαπάω. Η μοίρα της δική μου μοίρα. Αν πέθαινε η Ελένη θα θαβόταν η καρδιά μου. Όταν την είδα να σαλπάρει με τον Πάρη, φρέσκος αέρας, δροσερός, φύσηξε εντός μου." Είπε ο Μενέλαος και εγώ τουλάχιστον εκεί λύγισα.

Συμπερασματικά, ο Χ. Α. Χωμενίδης έγραψε ένα σπουδαίο μυθιστόρημα. Όχι μόνο γιατί ανατρέπει την ιστορία όπως την γνωρίζουμε, αλλά γιατί δημιουργεί έναν τραγικό ήρωα που, χωρίς να παρουσιαστεί ο από μηχανής Θεός, και μέσα σε εντελώς ανθρώπινα πλαίσια, καταλαβαίνει ότι ο συμβιβασμός μόνο καταστροφικός μπορεί να είναι. Και επαληθεύεται.

Αντίπαλος είναι ο χρόνος, παιδιά!

Όχι οι άλλοι.

Χρυσάνθη

30/08/2020