Μια αναδρομή στην παιδική μας ηλικία και στον "Μικρό Νικόλα"

Γκοσινί, Ρ. & Σανπέ Ζ.Ζ. Ο μικρός Νικόλας. Μετάφραση Καρακίτσιος Α. Εκδόσεις Ορίζοντες, Αθήνα.

Θυμάστε ποιο ήταν το πρώτο βιβλίο που διαβάσατε παρέα με τους γονείς σας; Εγώ ναι: Τον Μικρό Νικόλα των Ρενέ Γκοσινί και Ζαν Ζακ Σανπέ. Για την ακρίβεια, ο "μικρός Νικόλας" ήταν και το πρώτο παιδικό βιβλίο που δέχθηκα ως δώρο (να 'σαι καλά βρε θεία!), οπότε όπως καταλαβαίνετε θα προσπαθήσω πολύ να γράψω μια αντικειμενική γνώμη, καθώς το συναισθηματικό μου δέσιμο με αυτό το βιβλίο είναι μεγάλο. Ναι, ενδεχομένως να μπορώ να πω ότι ήταν το βιβλίο που με ώθησε να συνεχίζω να διαβάζω, να πάρω μια βαθιά ανάσα και να "βουτήξω" στον βυθό της λογοτεχνίας από μικρή ηλικία.

Ο Μικρός Νικόλας δεν χρειάζεται ιδιαίτερες συστάσεις. Είναι ο μικρός, σκανδαλιάρης πρωταγωνιστής μιας σειράς ιστοριών του Ρενέ Γκοσινί που δημοσιεύτηκαν σε διάφορες γαλλικές εφημερίδες και περιοδικά κατά τις δεκαετίες του '50 και του '60, με τα υπέροχα σχέδια του Ζαν Ζακ Σανπέ. Οι ιστορίες αυτές είχαν τόση επιτυχία, που συγκεντρώθηκαν και κυκλοφόρησαν σε πέντε βιβλία, τα οποία μεταφράστηκαν και κυκλοφόρησαν σε πολλές χώρες του κόσμου. Έκτοτε γαλούχησαν γενιές και γενιές παιδιών και δεν σταμάτησαν να επανεκδίδονται μέχρι σήμερα. Πέρα από αυτό Ο Μικρός Νικόλας όπως έχουν παραδεχτεί όλοι με πρώτους και καλύτερους τους δημιουργούς του αφορά όλες τις ηλικίες. Είτε είσαι 5 είτε 95 διαβάζεις το βιβλίο και γελάς χωρίς ενοχές και δυνατά!

Εκτός από εμένα, πολλοί απ' τους σημερινούς βιβλιόφιλους (@bookworms_gr για να μην ξεχνιόμαστε!) θυμούνται τα βιβλιαράκια αυτά σαν μια από τις πρώτες τους επαφές με τη λογοτεχνία. Συγκαταλέγονται στα κλασσικά έργα που παραμένουν, ωστόσο, πάντα επίκαιρα. Οι ιστορίες διαδραματίζονται σε μια γωνιά της Γαλλίας της δεκαετίας του '50, και περιγράφουν την καθημερινότητα μιας παρέας μαθητών και τα διαχρονικά μικροπροβλήματα που αντιμετωπίζουν τα παιδιά στην οικογένεια και στο σχολείο.

Προσωπικά πιστεύω ότι η επιτυχία των βιβλίων και η απήχησή τους και στο ενήλικο κοινό μπορεί να αποδοθεί περισσότερο στο ύφος της γραφής, στην επινόηση θα μπορούσα να πω μιας παιδικής "ιδιολέκτου" (αν μου επιτραπεί η χρήση του όρου), ενός παιδιού η ηλικία του οποίου δεν αναφέρεται αλλά ο αναγνώστης καταλαβαίνει από τον τρόπο που σκέφτεται αλλά και από τα σκίτσα ότι πρέπει να είναι 7-8 χρονών το πολύ και να πηγαίνει στις πρώτες τάξεις του δημοτικού, που ξεχειλίζει από αυθορμητισμό, αθωότητα, αλλά και χιούμορ που "σκοτώνει". Έτσι, οι μικροί αναγνώστες ταυτίζονται με τον ήρωα και κατανοούν απόλυτα τους προβληματισμούς του, ενώ οι μεγαλύτεροι συλλαμβάνουν τις διασκεδαστικότατες αιχμές του συγγραφέα, που σατιρίζει τον κόσμο των ενηλίκων. Έχω διαβάσει αρκετά βιβλία και έχω δει συγγραφείς να προσπαθούν να ''μιλήσουν'' ως παιδιά και το αποτέλεσμα ήταν για κλάματα (πάντα κατά την δική μου ταπεινή γνώμη) αφού έκανε "μπαμ" από μακριά ότι πίσω από τη φωνή του πιτσιρικά βρισκόταν ένας ώριμος ενήλικας. Εδώ αυτό δεν συμβαίνει. Ο Γκοσινί καταφέρνει να μπει μέχρι το μεδούλι στο σώμα ενός οκτάχρονου, να αποκτήσει το μυαλό του και να δει τον κόσμο μέσα από τα δικά του αθώα παιδικά μάτια. Ο Νικόλας, για 'μένα, είναι τόσο πετυχημένος ως ήρωας γιατί η φωνή του θυμίζει το παιδί που μπορείς να το βρεις και στην πραγματικότητα. Δεν είναι μια ακόμα αποτυχημένη προσπάθεια μίμησης ενός παιδιού.

Το δεύτερο βασικό χαρακτηριστικό των βιβλίων είναι το χιούμορ. Πανέξυπνο, σαρκαστικό και ειρωνικό κάποιες φορές, γελάς με όλο σου το είναι. Σπάνια θα βρεθεί αναγνώστης που να πει ''διάβασα τον μικρό Νικόλα και δεν γέλασα καθόλου'' (αν υπάρχει, συγγνώμη, αλλά στην πυρά αμέσως!). Κι αν δίπλα στο έξυπνο χιούμορ βάλεις το αναπάντεχο φινάλε των ιστοριών τότε ο συνδυασμός είναι εκρηκτικός. Τέλος, δεν θα μπορούσα να παραβλέψω την επιτυχία των σκίτσων του Σανπέ, τα οποία ήταν πάντα μέσα στο νόημα της ιστορίας και στο κλίμα των σκηνών. Συμπληρώνουν με επιτυχία τη γραφή του Γκοσινί, της δίνουν ώθηση και δυναμική. Γενικά, γραφή και σκίτσα αλληλοσυμπληρώνουν το ένα το άλλο...

Όπως καταλάβατε, έχω έναν έρωτα με τον Μικρό Νικόλα, ίσως γιατί έβλεπα ή ήθελα να βλέπω ένα κομμάτι του εαυτού μου στις περιπέτειες του. Και αν μπορώ να δώσω μια συμβουλή στους γονείς, θα ήταν να αφήσουν τα tablet και τα βιντεοπαιχνίδια ως δώρα στα παιδιά τους και να τους δώσουν την ευκαιρία να ανοίξουν την "πόρτα" της φαντασίας τους μέσω αυτού του βιβλίου, ωθώντας τα σε ένα κόσμο πολύ καλύτερο από αυτόν τον κόσμο των οθονών, τον κόσμο της λογοτεχνίας.

Χρυσάνθη

22/09/2019